फॉरेन्सिक कीटकशास्त्र हा कीटकांचा वापर आहे, आणि त्यांचे आर्थ्रोपॉड नातेवाईक जे विघटित अवशेषांमध्ये राहतात ते कायदेशीर तपासणीस मदत करतात. फॉरेन्सिक एंटोमोलॉजी तीन वेगवेगळ्या भागात विभागली गेली आहे: मेडिकोलेगल, शहरी आणि संग्रहित उत्पादन कीटक. मानवी अवशेषांवर मेजवानी करणार्‍या आणि आढळणार्‍या कीटकांच्या संदर्भात वैद्यकीय क्षेत्र गुन्हेगारी घटकावर लक्ष केंद्रित करते. या कीटकांना नेक्रोफॅगस किंवा कॅरियन असे संबोधले जाते. फॉरेन्सिक कीटकशास्त्राच्या शहरी भागात नागरी आणि कायदेशीर दोन्ही गुन्ह्यांचे घटक आहेत. या भागात दिसणारे कीटक जिवंत आणि मृत दोघांनाही खातात. तपासकर्ते त्वचेवरील खुणा पाहत आहेत. खुणा कीटकांच्या मंडिबलमुळे होतात आणि काहीवेळा ते चिन्हांचा गैरवापर म्हणून चुकले जाऊ शकतात. फॉरेन्सिक कीटकशास्त्रज्ञाला आर्थिक नुकसानीच्या दिवाणी खटल्यात तज्ञ साक्षीदार म्हणून बोलावले जाऊ शकते. फॉरेन्सिक कीटकशास्त्राचे अंतिम क्षेत्र उत्पादन कीटकांचे संचयित आहे. हे क्षेत्र अन्नामध्ये आढळणाऱ्या कीटकांवर लक्ष केंद्रित करते. या क्षेत्रातील तज्ञ साक्षीदार म्हणून फॉरेन्सिक कीटकशास्त्रज्ञांना देखील बोलावले जाऊ शकते. त्यांना एकतर दिवाणी किंवा फौजदारी खटल्यासाठी बोलावले जाऊ शकते ज्यामध्ये अन्न दूषित होते.

फॉरेन्सिक कीटकशास्त्र देखील एखादी व्यक्ती किंवा प्राणी किती काळ मरण पावला आहे किंवा पोस्ट मॉर्टेम इंटरव्हल (PMI) याचा अंदाज निर्धारित करण्यात मदत करते. कीटकांच्या विकासाचा अभ्यास करून कीटकांपासून हे शोधक ठरवू शकतात. आहेतकाही कीटक जे विघटन होत असलेल्या शरीरावर विकसित होण्यासाठी विशेष आहेत. एक प्रौढ कीटक त्याच्या अंडी घालण्यासाठी योग्य असे शरीर शोधत नाही तोपर्यंत तो उडतो. एकदा अंडी घातली की विकासाची प्रक्रिया सुरू होते. अंडी अळ्या किंवा मॅगॉटमध्ये विकसित होते. मॅगॉट्समुळे शरीराचे बहुतेक विघटन होते कारण मॅगॉट बहुतेक खातो. अळी नंतर प्यूपामध्ये विकसित होते, जी शेवटी प्रौढ बनते. यापैकी कोणत्याही एका टप्प्यावर कीटक गोळा करता येतो. एका अवस्थेपासून दुसऱ्या टप्प्यापर्यंत कीटक विकसित होण्यासाठी किती वेळ लागतो याच्या कालमर्यादा आहेत. उदाहरणार्थ: एखाद्या विशिष्ट तापमानात अंड्याचा प्यूपा बनण्यास सरासरी 500 तास लागतात, तर तपासकर्ता व्यक्ती किंवा प्राणी किती काळ मरण पावला आहे याचा अंदाज देऊ शकतो आणि निश्चितपणे सांगू शकतो की किती वेळ आहे. मर्यादेत आहे.

वर वर्णन केलेल्या प्रक्रियेच्या अचूकतेवर हवामानाचा सर्वाधिक परिणाम होतो. तापमान हे अडचणीचे मुख्य कारण आहे कारण उन्हाळ्यात उष्णतेमध्ये सोडलेले प्रेत नाटकीयरित्या बदलू शकते ज्यामुळे शरीर किती काळ विघटित होत आहे हे ओळखणे कठीण होते. काही माशांच्या वाढीच्या चक्रावरही तापमानाचा परिणाम होतो. उबदार हवामान प्रक्रियेस गती देते आणि थंड हवामान ते कमी करते.

जसे की मृत्यू स्वतःहून फारसा भितीदायक नसतो, अनेकदा गुन्ह्याच्या तपासामध्ये कीटकांचा वापर केला जातोआणि आर्थ्रोपॉड्स मृत शरीराचा समावेश असलेल्या दृश्यांवर फॉरेन्सिक निर्धार करण्यासाठी. फॉरेन्सिक कीटकशास्त्रज्ञ प्रेतांच्या मृत्यूची अंदाजे वेळ निर्धारित करण्यात मदत करण्यासाठी कीटकांच्या उपस्थितीचा वापर करतात. या प्रकरणांमध्ये बग मृत्यूची वेळ ठरवतात .

कीटक आपल्याला मृत्यूची वेळ कशी सांगू शकतात? फॉरेन्सिक कीटकशास्त्रज्ञ मृत्यूच्या अंदाजे वेळेचे मूल्यांकन करण्यासाठी दोन मुख्य पद्धती वापरतात, एक पद्धत शरीरावर आणि विघटित होणा-या शरीरात कोणत्या प्रकारचे कीटक आहेत हे पाहते आणि दुसरी पद्धत शरीर किती काळ आहे हे स्थापित करण्यासाठी विशिष्ट कीटकांचे जीवन चरण आणि जीवन चक्र वापरते. मृत कीटकशास्त्रज्ञ कोणती पद्धत वापरतात हे मुख्यत्वे शरीराच्या मृत्यूच्या कालावधीनुसार निर्धारित केले जाते. जर मृतदेह एका महिन्यापेक्षा कमी कालावधीत मृत झाल्याचा संशय असेल तर कीटकांचे जीवनचक्र पाहिले जाते आणि जर शरीर एक महिन्यापासून वर्षभरापर्यंत मृत झाल्याची शंका आली तर वेगवेगळ्या कीटकांच्या क्रमवारीकडे पाहिले जाते.

जेव्हा एखादे शरीर मरण पावते तेव्हा त्यात अनेक शारीरिक आणि जैविक बदल होतात; मृतदेह विघटनाच्या वेगवेगळ्या अवस्थेत असल्याचे म्हटले जाते. विघटनाच्या या वेगवेगळ्या अवस्था वेगवेगळ्या वेळी वेगवेगळ्या कीटकांना आकर्षित करतात. ताज्या मृत शरीरात स्थायिक झालेल्या पहिल्या कीटकांपैकी एक म्हणजे ब्लोफ्लाय. ब्लोफ्लाइजमध्ये अंड्याच्या अवस्थेपासून सुरू होणारी अनेक भिन्न जीवनचक्रं असतात, ती तीन वेगवेगळ्या लार्व्हा टप्प्यांवर जातात आणि प्रौढ म्हणून उदयास येण्यापूर्वी प्युपा अवस्थेतून जातात. कारण व्यापक आहेब्लोफ्लायच्या जीवनाच्या टप्प्यांचा अभ्यास आणि प्रत्येक जीवन चक्राच्या कालावधीचे कार्य ज्ञान, मृत्यूच्या वेळेस, एक किंवा त्यापेक्षा जास्त दिवसात, शरीरावर ब्लोफ्लाय वसाहतीच्या टप्प्यावरून निर्धारित केले जाऊ शकते.

एक नंतर प्रदीर्घ काळापासून शरीर मृतावस्थेत आहे, त्याशिवाय इतर कीटकही त्याकडे आकर्षित होतात. शरीरातील बदलांसह कीटकांमध्ये बदल घडतात जे त्यास प्राधान्य देतात. ब्लोफ्लाइज आणि हाऊसफ्लाइज मृत्यूच्या काही मिनिटांतच येतात, इतर शरीरावर पोट भरण्यासाठी मध्यभागी विघटन करतात, तर काही शरीरात वास्तव्य केलेल्या इतर किडे खाण्यासाठी येतात. साधारणपणे, विशिष्ट वेळी शरीरात वसाहत करणाऱ्या कीटकांच्या प्रकारांवरून मृत्यूची वेळ निश्चित केली जाऊ शकते.

वैज्ञानिक सूक्ष्मजीवांचा वापर करून मृत्यूच्या वेळेचे मूल्यांकन करण्यासाठी या प्रकारच्या क्रमिक विकासाचा वापर करण्याचा देखील प्रयत्न करत आहेत, अनेक ज्यातील विघटनशील बदलांसाठी जबाबदार असतात, जे मृत शरीरावर विकसित होतात. अधिक माहितीसाठी सूक्ष्मजीव संशोधनावरील हा लेख पहा.