>যুদ্ধ অপৰাধ, যিবোৰক প্ৰায়ে মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ বুলি কোৱা হয়, যুদ্ধৰ ৰীতি-নীতি বা আইন উলংঘা। প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ আগতে এই শব্দটোৰ কোনো স্পষ্ট সংজ্ঞা নাছিল যদিও তাৰ পিছৰ সময়ছোৱাত যুদ্ধাপৰাধ আৰু সংঘটিত কৰাসকলক কি শাস্তি দিব লাগে সেই সম্পৰ্কে কেইবাখনো দেশৰ মাজত আলোচনা আৰম্ভ হৈছিল। ১৯১৯ চনৰ ভাৰ্চাইল চুক্তিখন যুদ্ধাপৰাধৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা প্ৰথম নথিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল আৰু লেখকসকলে যোগ্যতা অৰ্জন কৰিব পৰা অপৰাধৰ তালিকা এখন তৈয়াৰ কৰাৰ চেষ্টা কৰিছিল। যুদ্ধৰ সময়ত কিক অপৰাধমূলক বুলি গণ্য কৰা উচিত বা নহয় সেই বিষয়ে একমত হ’বলৈ তেওঁলোকে বহুত অসুবিধা পাইছিল, আৰু শাস্তিৰ সঠিক ৰূপৰ সিদ্ধান্ত ল’বলৈ চেষ্টা কৰাৰ সময়ত আৰু অধিক মতানৈক্যহে পাইছিল। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয় স্থাপনৰ ধাৰণাটো উত্থাপন কৰা হৈছিল, কিন্তু অংশগ্ৰহণকাৰীসকলৰ গৰিষ্ঠসংখ্যকে গ্ৰহণ কৰা নাছিল।

দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত যুদ্ধাপৰাধৰ বিষয়টো বহুত বেছি বিশদভাৱে আলোচনা কৰা হৈছিল। যুদ্ধৰ সময়ত সংঘটিত অপৰাধমূলক কাৰ্য্যৰ ওপৰত ৰায়দান কৰিবলৈ মিত্ৰশক্তিৰ সদস্যসকলে নুৰেমবাৰ্গ আৰু টকিঅ’ত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়াধিকৰণ স্থাপন কৰিছিল। এই ন্যায়াধিকৰণসমূহে এনে নীতি নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল যিবোৰ আজিও আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ আইনৰ ভেটি হৈয়ে আছে। ১৯৪৬ চনৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদে এই “আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনৰ নীতি”সমূহ নিশ্চিত কৰিছিল, আৰু যুদ্ধাপৰাধ আৰু বিৰুদ্ধে অপৰাধৰ দোষী ব্যক্তিসকলক শাস্তি প্ৰদান কৰা প্ৰস্তাৱ সৃষ্টি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিলমানৱতা।

আজিৰ তাৰিখত বেছিভাগ যুদ্ধাপৰাধৰ শাস্তি দুটা ধৰণেৰে দিয়া হৈছে: মৃত্যু বা দীৰ্ঘম্যাদী কাৰাদণ্ড। এই শাস্তিসমূহৰ ভিতৰত এটা শাস্তি পাবলৈ হ’লে যুদ্ধাপৰাধৰ যিকোনো দৃষ্টান্ত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অপৰাধ আদালত (আইচিচি)লৈ লৈ যাব লাগিব। ২০০২ চনৰ ১ জুলাইত যুদ্ধাপৰাধীক বিচাৰলৈ অনাৰ উদ্দেশ্যে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল আই চি চি। আদালতৰ ক্ষমতা এটা সন্ধিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠে, আৰু ১০৮ খন পৃথক দেশে ইয়াক সমৰ্থন কৰে।

আই চি চিত গোচৰৰ বিচাৰ হোৱাৰ আগতে কেইটামান অৰ্হতা পূৰণ কৰিব লাগিব। আদালতে বিচাৰ ক্ষমতা থকা বুলি গণ্য কৰা কোনো এটা শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত অপৰাধটো হ’ব লাগিব। ইয়াৰ ভিতৰত গণহত্যা, যুদ্ধাপৰাধ, মানৱতাৰ বিৰুদ্ধে অপৰাধ আদি অন্যতম। এই বিষয়সমূহ কিছু বহল আৰু বহুতো নিৰ্দিষ্ট অপৰাধ অন্তৰ্ভুক্ত হ’ব পাৰে, কিন্তু এটা উল্লেখযোগ্য বাদ দিয়া হ’ল যিকোনো সন্ত্ৰাসবাদৰ কাৰ্য্য।

কেৱল আইচিচি সন্ধিত সন্মতি দিয়া আৰু স্বাক্ষৰ কৰা ৰাষ্ট্ৰসমূহেহে আদালতৰ কৰ্তৃত্ব মানি চলিব বুলি আশা কৰা হয় , গতিকে অংশগ্ৰহণ নকৰা ভূখণ্ডৰ পৰা অহা সামৰিক বাহিনীৰ লোকসকলে যুদ্ধাপৰাধ যিয়েই নহওক কিয়, তেওঁলোকৰ বিচাৰৰ বলি হ’ব নোৱাৰি। আইচিচিৰ শুনানিৰ বাবে যোগ্য অপৰাধ আদালত আনুষ্ঠানিকভাৱে স্থাপন হোৱাৰ তাৰিখৰ পিছত সংঘটিত হ’ব লাগিব। সেই দিনটোৰ আগতে সংঘটিত হোৱা যিকোনো বিষয় বিবেচনা কৰা নহ’ব। আইচিচিৰ শুনানিৰ বাবে সকলো প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰা যুদ্ধাপৰাধক বিচাৰলৈ অনা হ'ব পাৰে, গতিকে দোষী পক্ষক কেনেকৈ শাস্তি দিব সেই সম্পৰ্কে সিদ্ধান্ত ল'ব পাৰি।