Stanfordzki eksperyment więzienny był eksperymentem przeprowadzonym w 1971 roku przez Phillipa Zimbardo na Uniwersytecie Stanforda, który symulował środowisko więzienne i podzielił studentów na strażników i więźniów w celu zbadania psychologicznego wpływu władzy i kontroli. Stanfordzki eksperyment więzienny miał trwać dwa tygodnie, ale według Zimbardo został przerwany po sześciu dniach, ponieważ "strażnicy stali się tak brutalni".

Badanie rozpoczęło się od odtworzenia rzeczywistych warunków więziennych dla więźniów, aresztując ich i rozbierając do naga, czyszcząc ich ciała na wypadek wszy i zmuszając ich do noszenia stroju więziennego z łańcuchem wokół kostki. Każdemu z nich przypisano numer i mieli być określani tylko tym numerem. Wszystko to było próbą ich odczłowieczenia.

Strażnicy nie przeszli żadnego szkolenia, a zamiast tego zostali pozostawieni sami sobie. Stworzyli zasady, ale powoli w ciągu tygodnia zasady zaczęły się pogarszać. Strażnicy coraz bardziej starali się zapewnić sobie dominację nad więźniami, a spotkania stały się nie tylko fizyczne, ale także psychologiczne.

Środowisko nie przypominało już eksperymentu. Nawet psychologowie, którzy nim kierowali, poddali się swojej roli dyrektorów więzienia, a więźniowie nie mogli swobodnie opuścić zakładu, mimo że mieli prawo odejść, kiedy tylko chcieli. Rodzice więźniów wysłali prawników, którzy potraktowali sytuację jako rzeczywistą, mimo że wiedzieli, że jest to eksperyment.

Eksperyment posunął się za daleko - nagrania wideo z nocnych spotkań, gdy badaczy nie było już w pobliżu, pokazały prawdziwie obraźliwe techniki strażników.

Film z eksperymentu jest dostępny do kupienia tutaj.