বিষবিজ্ঞান হৈছে মানুহ আৰু অন্যান্য জীৱৰ ওপৰত ৰাসায়নিক পদাৰ্থ বিশেষকৈ বিষৰ বৈজ্ঞানিক অধ্যয়ন। ইয়াত বিষ ধৰা পেলোৱা আৰু চিকিৎসাৰ লগতে এই ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ শৰীৰত কৰা প্ৰভাৱৰ বিষয়েও অধ্যয়ন কৰা হয়।
যদিও নৱম শতিকাৰ পৰা বিষৰ বিষয়ে অধ্যয়ন আৰু লিখা হৈছে, আধুনিক বিষবিজ্ঞানৰ প্ৰকৃত উৎপত্তিৰ পৰাই... ১৮০০ চনৰ আৰম্ভণিতে যেতিয়া মেথিউ অৰ্ফিলা নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে Traité des poisons: tires des règnes mineral, vegetal et animal; ou টক্সিক'লজি জেৰালে । অৰ্ফিলাই মানুহৰ ওপৰত বিষৰ প্ৰভাৱ বিশ্লেষণ কৰি হত্যাৰ বলি হোৱা লোকৰ ভিতৰত আৰ্ছেনিকৰ উপস্থিতি ধৰা পেলোৱাৰ এক পদ্ধতি সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁৰ কিতাপখনে তেওঁ উদ্ভাৱন কৰা কৌশলসমূহৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিছিল, আৰু অতি সোনকালেই ই হত্যাৰ গোচৰৰ বাবে সাধাৰণতে ব্যৱহৃত নিৰ্দেশনাত পৰিণত হৈছিল য'ত গোচৰীয়াসকলে বিষৰ ব্যৱহাৰৰ সন্দেহ কৰিছিল।
অৰ্ফিলাৰ আৱিষ্কাৰসমূহ ব্যৱহাৰ কৰা প্ৰথম গোচৰসমূহৰ ভিতৰত এটা ১৮৪০ চনত সংঘটিত হৈছিল, যেতিয়া মেৰী লাফাৰ্জে আছিল স্বামীক বিষক্ৰিয়াৰ অভিযোগ। যেতিয়া তদন্তকাৰীয়ে মৃতদেহটোৰ ভিতৰত আৰ্ছেনিকৰ কোনো লেখ-জোখ বিচাৰি নাপালে, তেতিয়া তেওঁলোকে ব্যক্তিগতভাৱে কিছু পৰীক্ষা চলাবলৈ অৰ্ফিলাক মাতি আনিলে। তেওঁ বিচাৰ বিভাগে বিচৰা প্ৰমাণ বিচাৰি পাইছিল আৰু লাফাৰ্জক হত্যাৰ দোষী সাব্যস্ত কৰা হৈছিল।
See_also: Frank Lucas - অপৰাধ তথ্যবিষবিজ্ঞানৰ প্ৰাথমিক অধ্যয়ন যিকোনো পৰিস্থিতিত ব্যৱহৃত বিষৰ মাত্ৰাৰ বিষয়ে। সঠিক পৰিস্থিতিৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি প্ৰায় প্ৰতিটো পদাৰ্থই বিষাক্ত হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে যদিও বিপদজনক হৈ পৰে নে নহয় তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰেইয়াৰ লগত জড়িত বিষৰ পৰিমাণ। বিষবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰখনৰ প্ৰথম প্ৰধান বিশেষজ্ঞসকলৰ ভিতৰত এজন পেৰাচেলছাছ নামেৰে পৰিচিত এজন ব্যক্তিয়ে এই ধাৰণাটো উদ্ভাৱন কৰি এটা সুপৰিচিত নীতিৰ সৃষ্টি কৰিছিল যিটো সংশোধন কৰি কোৱা হৈছে যে “ড’জে বিষটো তৈয়াৰ কৰে।” সহজ ভাষাত ক’বলৈ গ’লে কোনো পদাৰ্থ বিষাক্ত নে নহয় আৰু ই জীৱিত জীৱৰ বাবে কিমান ক্ষতিকাৰক হ’ব তাৰ প্ৰধান নিৰ্ণায়ক কাৰক হ’ল মাত্ৰা।
See_also: Mens Rea - অপৰাধ তথ্যআধুনিক বিষবিজ্ঞানীসকলে মৰণোত্তৰ পৰীক্ষা কৰাৰ সময়ত প্ৰায়ে কৰ’নাৰ বা চিকিৎসা পৰীক্ষকৰ সৈতে কাম কৰে সন্দেহযুক্ত বিষক্ৰিয়াৰ বলি হোৱা এজনৰ ওপৰত। বিষবিজ্ঞানীসকলেও বিভিন্ন উদ্দেশ্যত ড্ৰাগছ পৰীক্ষাৰ সেৱা আগবঢ়ায়, যেনে চাকৰিৰ আবেদনকাৰীয়ে কোনো অবৈধ পদাৰ্থ ব্যৱহাৰ কৰে নে কোনো খেলুৱৈয়ে তেওঁলোকৰ প্ৰদৰ্শন বৃদ্ধিৰ বাবে ষ্টেৰইড ব্যৱহাৰ কৰে নেকি সেইটো নিৰ্ণয় কৰা। তেওঁলোকৰ কামে মানুহ বা আন যিকোনো জীৱৰ ভিতৰত পোৱা ৰাসায়নিক পদাৰ্থ আৰু সেই ৰাসায়নিক পদাৰ্থই ইহঁতৰ গৃহস্থৰ ওপৰত পেলোৱা প্ৰভাৱৰ বিষয়ে এক অনন্য অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰে।